Wędrujący Festiwal „Romani Kultura”: Wrocław 2023
Trzecia edycja Wędrującego Festiwalu „Romani Kultura” już za nami.
W dniu 18 czerwca 2023 r. odbyło się święto kultury dolnośląskich Romów. Klimatyczne podwórko przy ul. Ruskiej 46 (Muzeum Neonów) oraz klubokawiarnia Recepcja gościło licznie przybyłych Romów z Wrocławia oraz z Legnicy. W tych przestrzeniach zaproszeni do współpracy romscy artyści i animatorzy prowadzili warsztaty twórcze i koncertowali, debatowali i prezentowali osiągnięcia kulturalne Romów i Romek z regionu.
Festiwal rozpoczęły warsztaty malarskie „Moje drzewo – moje korzenie” przygotowane dla wszystkich chętnych, bez względu na umiejętności i wiek przez Krzysztofa Gila i Noemi Łakatosz. Powstała świetna, kolorowa praca – wielogłos na temat tożsamości, historii, doświadczeń osób malujących. Duży format, który podziwiać i uzupełniać można było przez cały czas Festiwalu.
Dołożyliśmy starań, aby proponowane działania artystyczne były dostępne zarówno dla dorosłych, młodzieży, jak i klikuletnich dzieci. Dlatego prowadziliśmy różne aktywności równolegle. I tak po warsztatach malarskich, odbyły się kilkugodzinne zajęcia plastyczne dla dzieci prowadzone przez animatorkę Jadwigę Tomczyk. Dzieci tworzyły lalki z łyżek, bibuły, materiałów tekstylnych – własnoręcznie wybierały, przykrawały i ubierały w stroje zainspirowane tradycyjną modą romską. W tym samym czasie trwały prezentacje i panel dyskusyjny, skierowane do starszych uczestników.
Andrzej Grzymała-Kazłowski, romolog i politolog, jest właścicielem i założycielem Muzeum Kultury Romów w Warszawie – największej prywatnej kolekcji artefaktów kultury romskiej. W 2013 r., decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, kolekcja uzyskała status Muzeum (w organizacji). W skład zbioru wchodzi ponad 3000 obiektów: m.in. dokumenty historyczne, wśród których jest jeden z najstarszych zapisków dotyczących Romów w Europie – karta z hasłem „o Cyganach” z wydanej w 1574 r. w Bazylei Cosmographiae universalis libri III “Von dem Deutschen Land” Sebastiana Münstera, pruskie i austriackie XVIII-wieczne akty banicyjne, niemieckie dokumenty z okresu II WŚ oraz liczny zbiór fotografii z tego okresu. Kolekcję tworzy także zbiór malarstwa: prace artystów polskich, rumuńskich, węgierskich, czeskich, rosyjskich i innych z XIX i XX w., prace współcześnie działających artystów romskich, liczne grafiki, litografie, druki. Klejnotami koronnymi kolekcji są trzy wagonowe (tzw. ostrowskie) wozy wędrownych Romów z przełomu lat 50. i 60. XX w. Prezentacja pokazała tabory nomadów, mahale i domostwa osiadłych Romów, portrety i sceny rodzajowe stworzone we wszystkich miejscach, gdzie mieszkali lub pojawiali się Romowie – od Persji, przez Bośnię, hiszpańską Andaluzję, po Polskę, w tym wizerunki Romów osiadłych i mieszkających we Wrocławiu, Kłodzku, Legnicy, Bystrzycy Kłodzkiej. Jednym z ważnych elementów opowieści było wspomnienie i dokumentacja fotograficzna z wystawy opartej o eksponaty Muzeum Kultury Romów w Warszawie, otworzonej w 2017 r. w Muzeum Etnograficznym/Muzeum Narodowe we Wrocławiu.
Joanna Panciuchin, kulturoznawczyni i romolożka, reprezentująca Wrocławski Instytut Kultury, poprowadziła dyskusję panelową z udziałem ekspertów o sytuacji Romów oraz stanie kultury Romów w województwie dolnośląskim, z dominantą położoną na Wrocław. Dzięki udziałowi w dyskusji asystentek edukacji romskiej i integracji międzykulturowej – Roksany Stojowskiej, Stelli Pawłowskiej, nauczycielki wspomagającej edukację romską – Marii Łój oraz inspektora wojewódzkiego w Wydziale Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu, byłego pełnomocnika Wojewody Dolnośląskiego do Spraw Mniejszości Narodowych i Etnicznych – Dariusza Tokarza, dowiedzieliśmy się bardzo ciekawych rzeczy o społecznościach romskich we Wrocławiu, ich historii i współczesności. Zamieszczamy zapis audio naszego panelu dyskusyjnego.
Po południu swój kunszt muzyczny zaprezentowała mieszkająca na co dzień w Legnicy muzykująca rodzina – Mirosław, Wiktor i Jadwiga Dymitrakowie. Usłyszeliśmy pieśni polskich i rosyjskich Romów, jazzowe aranżacje w stylu Django Reinharda, bałkańskie hory wyśpiewane akordeonem Wiktora Dymitraka, ale też bardziej współczesne i popularne przeboje, które wywołały do tańca najstarsze ciocie i najmłodsze dzieci. Słuchacze swobodnie zamieniali się z rodziną Dymitraków przy mikrofonach, dzięki czemu mieliśmy rzadką okazję posłuchać przejmujących pieśni Lowarów, ale i repertuaru Gipsy Kings.
Wędrujący Festiwal „Romani Kultura”: Wrocław 2023 został zrealizowany przez naszą Fundację Dom Kultury we współpracy z innymi organizacjami: Wrocławskim Instytutem Kultury (wpisaliśmy się twórczo w Święto Podwórka), Muzeum Kultury Romów w Warszawie, a także przy wsparciu Stowarzyszenia na Rzecz Integracji Społeczeństwa Wielokulturowego „Nomada”. Patronat honorowy nad Festiwalem objął Prezydent Wrocławia.
Wędrujący Festiwal “Romani Kultura” co roku wędruje po Polsce, by prezentować szerokiej publiczności najciekawsze osiągnięcia kulturalne romskiej mniejszości etnicznej. W 2023 r. ma służyć prezentacji osiągnięć kulturalnych, artystycznych i twórczości amatorskiej Romów z Wrocławia i województwa dolnośląskiego.
Prezentacja najciekawszych osiągnięć kulturalnych wrocławskich Romów nastąpi podczas zorganizowanych wydarzeń w przestrzeni i obiekicie przy ul. Ruska 46 leżącej w samym sercu miasta i dzięki popularyzacji ich szerokiej publiczności w Internecie. Do realizacji projektu zaprosiliśmy twórców i działaczy romskich z terenów Wrocławia i Legnicy. Z nimi wspólnie organizujemy Festiwal, w którym weźmie udział społeczność romska zamieszkująca ten region, zaproszeni goście, przypadkowi przechodnie i turyści.
Festiwal to wydarzenie angażujące społeczność wrocławskich Romów – społeczność bardzo rozproszoną – będzie pretekstem do jej integracji, podjęcia przez twórców wspólnych działań, a zarazem zapisem dzisiejszego stanu kultury tej mniejszości etnicznej.
Festiwal odbędzie się w niedzielę 18 czerwca 2023 r. w obiekcie przy ul. Ruskiej 46 we Wrocławiu i realizowany jest we współpracy z Wrocławskim Instytutem Kultury.
Program
11.00 – 15.00 integracyjne warsztaty malarskie prowadzone przez artystów Krzysztofa Gila i Noemi Łakatosz
15.00 – 17.00 warsztaty plastyczne dla dzieci prowadzone równolegle do innych wydarzeń przez przedszkolankę i nauczycielkę wychowania plastycznego, Jadwigę Tomczuk
15.00 – 16.00 prelekcja i prezentacja multimedialna Andrzeja Grzymała-Kazłowskiego o kulturze Romów z województwa dolnośląskiego na przestrzeni wieków – w oparciu o jego zbiory w Muzeum Kultury Romów w Warszawie
16.00 – 17.00 dyskusja panelowa o sytuacji społeczności romskiej we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku i stanie kultury Romów na tym terenie, wezmą w niej udział:
– Maria Łój, działaczka romska, emerytowana nauczycielka wspomagająca edukację dzieci romskich
– Roksana Stojowska, aktywistka, asystentka integracji międzykulturowej ds. społeczności romskiej w Stowarzyszeniu Nomada
– dr Joanna Panciuchin romolożka z Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego (moderacja)
– Dariusz Tokarz, inspektor wojewódzki w Wydziale Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu
17.00 – 18.00 biesiada muzyczna: koncert muzyków Wiktora i Mirosława Dymitraków
18.00 – 19.00 jam session – wspólne granie Mirosława i Wiktora Dymitraków – jazz i gitanswing.
W czasie trwania Festiwalu prezentować będziemy slajdowisko grafik Andrzeja Grzymała-Kazłowskiego z jego zbiorów z Muzeum Kultury Romów w Warszawie.
Prowadzenie Festiwalu: Andrzej Grzymała-Kazłowski.
Koordynacja: Małgorzata Brus (mbrus@fundacjadomkultury.pl; tel. 608852830)
Wędrujący Festiwal “Romani Kultura”: Wrocław 2023 r. jest zorganizowany we współpracy z Wrocławskim Instytutem Kultury (Święto Podwórka) i Muzeum Kultury Romów w Warszawie
Klubokawiarnia i podwórko
ul. Ruska 46
godz. 11.00 – 19.00
Wrocław
Do pobrania:
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2023
