„Promocja czytelnictwa w więzieniach” – pionierski projekt edukacyjny w 8 jednostkach penitencjarnych w 2025 roku
„Promocja czytelnictwa w więzieniach” to nasz nowy projekt, który po raz pierwszy w Polsce obejmie aż osiem jednostek penitencjarnych naraz! Przez cały 2025 rok, we współpracy ze Służbą Więzienną, ekspertami, aktorami i edukatorami, będziemy realizować zwarty program, który ma na celu rozwój czytelnictwa wśród osadzonych.
Dzięki warsztatom literackim, czytaniu performatywnemu, specjalnym stanowiskom czytelniczym w bibliotekach oraz audycjom literackim nadawanym w więziennych radiowęzłach, dotrzemy do ponad 5000 osób przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych.
Program będzie realizowany w ośmiu więzieniach w Polsce:
– Areszt Śledczy w Warszawie – Białołęce
– Areszt Śledczy w Warszawie – Grochowie
– Areszt Śledczy w Warszawie – Służewcu
– Areszt Śledczy w Poznaniu
– Areszt Śledczy w Grójcu
– Areszt Śledczy w Radomiu
– Zakład Karny w Rawiczu
– Zakład Karny w Krzywańcu
Projekt potrwa od 1 marca do 30 listopada 2025 roku i obejmie zarówno zajęcia stacjonarne, jak i działania zdalne w postaci słuchowisk literackich.
Kto poprowadzi zajęcia?
- mgr Justyna Żarczyńska – współautorka projektu, historyczka sztuki, arteterapeutka, kustoszka w Muzeum Narodowym w Poznaniu, autorka licznych artykułów o literaturze i kulturze, prowadzi blog „Justyna czytuje”.
- Piotr Prasuła – kustosz w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, znawca literatury polskiej i jej kontekstów historycznych.
- Ekspertki z Fundacji Języka Polskiego:
– prof. Dorota Zdunkiewicz- -Jedynak – specjalistka od języka i literatury.
– dr Paulina Potasińska – badaczka literatury warszawskiej.
– dr Helena Balcerek – językoznawczyni i ekspertka edukacji literackiej.
- Aktorzy z Klubu Szyderców Bis i Klubu Komediowego – poprowadzą warsztaty czytania performatywnego.
- Mati Fuczyło – dziennikarz, raper i beatboxer z Radia Eska, zrealizuje audycje literackie nadawane w więziennych radiowęzłach.
Program projektu
Projekt składa się z czterech kluczowych działań, które mają na celu nie tylko popularyzację czytelnictwa, ale także rozwój umiejętności interpretacyjnych i refleksji nad tekstem u uczestników – osób odbywających karę więzienia.
1. Zajęcia literackie – odkrywanie satyry i felietonistyki
Osadzeni poznają twórczość mistrzów polskiego humoru i satyry: Antoniego Słonimskiego, Juliana Tuwima, Magdaleny Samozwaniec, Ludwika Pugeta, Jana Marii Swinarskiego oraz konteksty powstawania ich utworów.
2. Warsztaty czytania performatywnego
Aktorzy pomogą uczestnikom rozwinąć umiejętności czytania na głos, ćwicząc intonację, dykcję i interpretację tekstów.
3. Specjalne stanowiska czytelnicze w bibliotekach więziennych
W każdej z objętych projektem jednostek penitencjarnych powstanie biblioteczny kącik satyryczny, gdzie osadzeni znajdą książki powiązane z tematyką zajęć.
4. Audycje literackie w więziennych radiowęzłach
Nagrania przygotuje Mati Fuczyło, a ich treść obejmie czytane na głos fragmenty książek, rozmowy ekspertów i refleksje osadzonych. Dzięki temu dotrzemy do tych, którzy nie mogą uczestniczyć w zajęciach – ponad 5000 więźniów będzie mogło słuchać literatury w swoich celach.
Ten projekt jest wyjątkowy
– pierwszy w Polsce projekt realizowany jednocześnie w 8 więzieniach
– połączenie warsztatów, czytania performatywnego i słuchowisk
– dotarcie do tysięcy osadzonych dzięki audycjom w radiowęzłach
– współpraca z wybitnymi literaturoznawcami, aktorami i edukatorami
– wsparcie Służby Więziennej i partnerów z sektora kultury
„Śmiejmy się! O dowcipnych literatach nie tylko z Warszawy” Justyna Żarczyńska otwiera projekt „Promocja czytelnictwa w więzieniach”
Z humorem, pasją i głęboką wiedzą – tak Justyna Żarczyńska, współautorka programu „Promocja czytelnictwa w więzieniach”, rozpoczęła pierwszy cykl spotkań literackich, inaugurując projekt w jednym z zakładów karnych. Jej wykład zatytułowany „Śmiejmy się! O dowcipnych literatach nie tylko z Warszawy” przeniósł słuchaczy w świat międzywojennej satyry i kabaretu, ukazując literaturę jako przestrzeń nie tylko do refleksji, ale i do śmiechu.
W zajęciach wzięli udział osadzeni, którzy z zaciekawieniem słuchali opowieści o takich miejscach jak legendarna kawiarnia „Pod Picadorem” czy kabaret Qui Pro Quo. Żarczyńska przybliżyła sylwetki najważniejszych postaci tej sceny – od Hanki Ordonówny i Adolfa Dymszy po Antoniego Słonimskiego, patrona roku 2025.
Nie zabrakło także spojrzenia poza Warszawę – uczestnicy dowiedzieli się o prężnie działających ośrodkach kabaretowych w Poznaniu, takich jak Ździebko czy Klub Szyderców. Szczególne zainteresowanie wzbudziła refleksja nad udziałem kobiet w życiu literackim i kabaretowym dwudziestolecia międzywojennego.
Justyna Żarczyńska prowadziła spotkanie z dużym poczuciem humoru i wrażliwością na odbiorców, co przełożyło się na żywe reakcje uczestników. Jej wykład nie tylko otworzył cykl 32 spotkań w ramach projektu, ale także wyraźnie pokazał, że literatura może być punktem wyjścia do rozmowy o wartościach, wolności i tożsamości – nawet w tak nietypowym miejscu, jakim jest więzienie.
Fot. Fundacja Dom Kultury
Bądźcie z nami i śledźcie postępy realizacji projektu również na Facebooku Fundacji Dom Kultury.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
